İşin halları
2010-cu ildən 2017-ci ilə qədər frilanser Polşada ümummilli ictimai televiziya kanalını idarə edən TP şirkətinin tanıtım proqramları üçün audiovizual material, treyler və funksiyalar hazırlamışdır. Bu əməkdaşlıq həmin işçinin müstəqil iqtisadi fəaliyyəti çərçivəsində TP ilə bağladığı spesifik bir iş üçün bir sıra müqavilələrə əsaslanırdı. 2017-ci ilin dekabrında həmin frilanser və onun partnyoru YouTube-da eynicinsli cütlüklərə qarşı dözümlülüyü təşviq etmək məqsədi daşıyan Milad musiqisi videosunu yayımladı. Həmin videonun dərcindən qısa müddət sonra həmin frilanserin növbələri TP tərəfindən birtərəfli qaydada ləğv edildi və sonradan onunla spesifik bir iş üçün yeni müqavilə bağlanmadı. Özünü cinsi oriyentasiyasına görə birbaşa ayrı-seçkiliyin qurbanı hesab edən həmin şəxs Varşava Rayon Məhkəməsinə (Polşa) təzminat tələbi ilə müraciət edib. Həmin məhkəmə, birincisi, əsas icraatda müzakirə olunan vəziyyətin məşğulluqda və məşğuliyyətdə bərabər rəftar haqqında 2000/78/EC Direktivinin əhatə dairəsinə daxil olub-olmadığını mübahisələndirir. İkincisi, milli məhkəmə bu direktivin razılaşan tərəflərin seçim azadlığı əsasında həmin direktivlə veriləcək ayrı-seçkilikdən müdafiəni, cinsi oriyentasiyaya görə imtinanı istisna edən bir şəxsin, frilanser ilə müqavilə bağlamaq və ya yeniləmək hüququ verən milli qanunvericiliyi istisna edib-etmədiyini bilmək istəyir.
Məhkəmənin qərarı
Məhkəmə hesab edir ki, 2000/78 saylı Direktivin əhatə dairəsinə daxil olan peşə fəaliyyətini məhdudlaşdıran “məşğulluq, öz-özünə məşğulluq və ya məşğuliyyət əldə etmək şərtləri” anlayışı bu cür fəaliyyətin xarakterindən və xüsusiyyətlərindən asılı olmayaraq geniş şəkildə şərh edilməlidir. Bu şərh təkcə 2000/78 saylı Direktivin mətnindən irəli gəlmir, həm də onun məqsədləri ilə təsdiqlənir. Bu baxımdan, Məhkəmə qeyd edir ki, 2000/78 saylı Direktiv sosial və ictimai maraqlara aid əsaslarla, hüquqi formasından asılı olmayaraq, dolanışıq vasitələrinə çıxışa və əmək vasitəsilə cəmiyyətə töhfə vermək qabiliyyətinə qarşı bütün ayrı-seçkilik yaradan maneələri aradan qaldırmağa çalışır. Buna baxmayaraq, bir və ya bir neçə alıcıya sadəcə mal və ya xidmətlərin təqdim edilməsindən ibarət fəaliyyətlər həmin direktivin əhatə dairəsinə daxil olmadığı üçün Məhkəmə müəyyən edir ki, 2000/78 Direktivinin əhatə dairəsinə daxil olan peşə fəaliyyətləri real olmalı və sabitlik dərəcəsi ilə səciyyələnən hüquqi münasibəti kontekstində həyata keçirilməlidir. Məsələ ilə bağlı fəaliyyətin həmin meyara cavab verib-vermədiyini qiymətləndirmək müraciət edən məhkəmənin öhdəsinədir. Eynilə, Məhkəmə hesab edir ki, 2000/78 saylı Direktivin mənasında olan “məşğulluq və əmək şəraiti, o cümlədən işdən çıxarılma və ödənişlər” anlayışı həm də özünüməşğulluq, hansı hüquqi formada həyata keçirildiyindən asılı olmayaraq hər hansı məşğulluq formasına tətbiq olunan şərtləri əhatə edən geniş mənada şərh edilməlidir. Bundan əlavə, “işdən çıxarma” anlayışına gəldikdə, Məhkəmə qeyd edir ki, fərdi sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxs həm də müqavilə üzrə tərəfdaşına görə işini dayandırmaq məcburiyyətində qala bilər və beləliklə, işçinin işdən çıxarılması ilə müqayisə oluna biləcək həssas vəziyyətdə ola bilər. Məhkəmə, müraciət edən məhkəmə tərəfindən aparılacaq qiymətləndirmə əsasında belə nəticəyə gəlir ki, şəxsin cinsi oriyentasiyasına görə müqaviləni yeniləməmək qərarı 2000/78 Direktivinin əhatə dairəsinə düşür. Müraciət edən məhkəmə ayrı-seçkiliyin olduğunu müəyyən etdiyi halda, Məhkəmə hesab edir ki, buna ayrı-seçkiliyin qadağası prinsipinə istisna müəyyən edən 2000/78 saylı Direktivin 2(5)-ci maddəsində göstərilən əsaslardan biri ilə haqq qazandırmaq olmaz. Bununla əlaqədar olaraq, Məhkəmə qeyd edir ki, Polşa qanunvericiliyinin başqalarının hüquq və azadlıqlarını, daha dəqiq desək, müqavilə azadlığını qoruduğu görünsə də, bu azadlığın qorunması məqsədləri üçün lazım deyil. Məhkəmənin fikrincə, Polşa qanunverici orqanının müqavilə bağlayan tərəfi seçmək azadlığına bir sıra istisnalar nəzərdə tutması onu göstərir ki, o, demokratik cəmiyyətdə müqavilə azadlığının təmin edilməsi məqsədilə ayrı-seçkiliyin zəruri sayıla bilməyəcəyini düşünür. Nəhayət, Məhkəmə qeyd edir ki, müqavilə azadlığının həmin şəxsin cinsi oriyentasiyasına görə şəxslə müqavilə bağlamaqdan imtinaya imkan verdiyini qəbul etmək 2000/78 saylı Direktivi və bu əsasa əsaslanan hər hansı ayrı-seçkiliyin qadağan olunmasını praktiki təsirindən məhrum edər.
Daha ətraflı oxumaq üçün keçiddən istifadə edin.